Χαιρέτα μου τον Πλάτανο

Όπως όλοι γνωρίζουμε όλα τα χωριά παλιά είχαν έναν πλάτανο στην κεντρική πλατεία τους. Όταν λοιπόν συναντιόντουσαν δύο συγχωριανοί στην ξενητιά την ώρα που χαιρετιόντουσαν έλεγαν ο ένας στον άλλο "χαιρέτα μου τον πλάτανο" ενοόντας δηλαδή "δώσε χαιρετίσματα στο χωριό όταν γυρίσεις". Επειδή όπως τις περισσότερες φορές δεν γυρνούσε κανένας πίσω, η φράση κατέληξε να σημαίνει ότι "... δεν θα γίνει τίποτα".

Υπερέβη τα εσκαμμένα

Η φράση έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα και υπάρχουν δύο ενναλακτικές ερμηνείες (παρόμοιες) .

Η πρώτη αναφέρετε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 664 π.Χ. όπου στο "άλμα εις μήκος" ή "σκάμα" όπως λέγοταν τότε, ο Σπαρτιάτης Χιόνις κατάφερε να πραγματοποίησει άλμα μεγαλύτερο των 16μ (το οποίο ήταν το μήκος του σκάματος) "ξεπερνώντας τα όρια".

Παρόμοια είναι και η άλλη ερμηνεία η οποια θέλει τον Φάυλλο με καταγωγή από Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, στους αθλητικούς αγώνες που διοργανώνονταν στους Δελφούς (τα Πύθια) να έχει πραγματοποίησει και πάλι άλμα μεγαλύτερο από το οριοθετημένο μήκος του σκάματος.

Η φράση «υπερέβη τα εσκαμμένα» σήμερα χρησιμοποιείται όταν ο θέλουμε να πούμε ότι κάποιος ξεπέρασε τα προκαθορισμένα όρια.

Καθαρίζω την Καλιόππη

Την εποχή του μεσοπολέμου, στην πλατεία Ομονοίας τοποθετήθηκαν στις θέσεις  των 8 αεραγωγών του σταθμού 8 αγάλματα με θέμα τις αρχαίες μούσες. Οι μούσες στην αρχαιότητα όμως ήταν 9 και οι αεραγωγοί του σταθμού 8 έτσι το ένα άγαλμα (της Καλιόππης) τοποθετήθηκε προσωρινά στο υπόγειο του σταθμού δίπλα από τις δημόσιες τουαλέτες.

Όποτε κάποιος περαστικός ρωτούσε που είναι οι δημόσιες τουαλέτες, η απάντηση ήταν "Κάτω στην Καλλιόπη!", έτσι έμεινε μεταφορικά η φράση η οποία χρησιμοποιείται κυρίως στον στρατό όπου η τουαλέτα καλείται “Καλλιόπη”.

Στην ακόλουθη φωτογραφία του 1931 φαίνονται τα αγάλματα τα οποία τοποθετήθηκαν στην ομόνοια από  δήμαρχο Σπύρο Μερκούρη.




πηγή :  http://athensmagazine.gr/portal/weird/22710

Ιμαμ Μπαιλντί

Αφορά το γνωστό φαγητό και το όνομα έχει τουρκική ρίζα. Κυριολεκτικά σημαίνει "ο ιμάμης λιποθήμησε". Σύμφωνα με τον θρύλο κάποτε κάποιος ιμάμης το δοκίμασε με αποτέλεσμα να "λιποθημήσει" από χαρά και την ικανοποίηση.

Κουλουβάχατα

Πρόκειται για μια έκφραση η οποία σημαίνει "άνω κάτω". Η έκφραση έχει της ρίζα της στην Αραβική φράση 'Kullu Wahad' (κούλου ουάχαντ) η οποία σημαίνει "όλα μαζί ένα". Αντίστοιχη λέξη η οποία χρησιμοποιείται με την ίδια σημασία στην Ελληνική γλώσσα είναι και η τουρκικής προέλευσης "αχταρμάς".

Στο μάτι του κυκλώνα ...

Είναι μία έκφραση η οποία δημιούργησε αντιπαραθέσεις διά μέσου του διαδικτύου. Με άρθρο της η κα Α.Λαμπρία εξέφρασε την άποψη ότι "... Το μάτι του κυκλώνα, είναι το κέντρο της διατάραξης του κυκλώνα, η περιοχή όπου επικρατεί νηνεμία...." [1].
Πράγματι εάν κάποιος δεί το φαινόμενο από την μεριά της επιστήμης, έτσι μοιάζουν να είναι τα πράγματα [2], αλλά βλέποντας τις σχετικές οικόνες καταλαβαίνει κανείς τι σημαίνει να βρίσκεσαι στο "Μάτι του κυκλώνα".
Έτσι καταλήγουμε ότι είναι μία έκφραση η οποία ορθά χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να πούμε ότι κάποιος απειλείται και είναι περικυκλωμένος από εχθρικές δυνάμεις ή είναι σε δύσκολη θέση και δεν μπορεί να αντιδράσει. Σχετικά διαβάζουμε στο άρθρο του Ν.Σαραντάκου [3].


Να αναφέρουμε τέλος ότι αντίστοιχη έκφραση υπάρχει και στην αγγλική γλώσσα "in the eye of the storm" η οποία έχει την ίδια μεαφορική σημασία.



Αναφορές
1.Α.Λαμπρία, "Η λέξη των ημερών: Στο μάτι του κυκλώνα", http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&lid=1365

2. http://en.wikipedia.org/wiki/Eye_%28cyclone%29#External_links


3. Ν.Σαραντάκος, "Μην πας στο μάτι του κυκλώνα!", http://sarantakos.wordpress.com/2010/02/03/maticyclona/

Από που προέρχεται η λέξη "Κοπρίτης"

Η λέξη έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα όπου όταν κάποιος φτωχός δεν είχε την δυνατότητα να  αναθρέψει το παιδί του και προκειμένου αυτό να διασωθεί αναγκαζόταν να το αφήσει σε ένα σωρό κοπριάς (που αυτοθερμαίνεται) προκειμένου να μην πεθάνει από το κρύο περιμένωντας να βρεθεί κάποιος να το υιοθετήσει. Αρα η λέξη στην Αρχαία Eλλάδα σήμαινε «θετός γιος».

Από που προήλθε το "sandwitch"

Το sandwitch προήλθε από τον Τζον Μόνταγκιου 4o κόμη του της επαρχίας Σάντουιτσ στην Νότια Αγγλία, ο οποίος ήταν φανατικός τζογαδόρος και στην διάρκεια ενός παιγνιδιού, προκειμένου να μην διακόψει ζήτησε να του φέρουν μια φέτα κρέας ανάμεσα σε δύο φέτες ψημένου ψωμιού. Οι συμπαίκτες του ζήτησαν το ίδιο και έτσι πριν 250 χρόνια εφήυραν το sandwitch.

 πηγή : http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=63656344

Μούντζα, Μουντζώνω

Η χειρονομία παραπέμπει στο ξεφτύλισμα, την χλεύη και έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο. 

Πρόεκειται για μια διαδικασία διαπόμπευσης κατά την οποία έγδυναν τον κατάδικο, τον μαστίγωναν , τον κούρευαν και τον ξύριζαν, τον έβαζαν πάνω σε έναν γάιδαρο ανάποδα και τον υποχρέωναν να κρατάει την ουρά. 

Στην συνέχεια άλειφαν το πρόσωπό του με καπνιά.δηλαδή τον μουτζούρωναν. 

Μερικές φορές αυτό το έκαναν άλοτε κατά το στάδιο της προετοιμασίας, και άλλοτε ο όχλος στην πομπή: «μουτζούρωναν παλάμες και δάχτυλα με την καπνιά των τσουκαλιών και των τζακιών, και τον πασάλειβαν».

Από αυτή την κίνηση, μας έμεινε η μούντζα ως λέξη και ως χειρονομία.

Καρτούτσο ...

Το καρτούτσο είναι σκεύος για υγρά. Χρησιμοποιείται συνήθως η φράση για το κρασί "... φέρε ένα καρτούτσο". Το καρτούτσο ξεκίνησε να αναφέρεται με τη μετατροπή των οκάδων σε κιλά. Τα σκεύος το οποίο χρησιμοποιούνταν την εποχή της οκάς δεν είχε γείσο.
Με τη μετατροπή στο καρτούτσο (250 γραμμάρια) προστίθεται και το "γείσο" στην άκρη, που διευκολύνει στο γέμισμα των ποτηριών και ξεχωρίζουν εύκολα τα νέα από τα παλαιά σκεύη.
Η ετυμολογία του καρτούτσου (σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη) είναι από το quartuccio ή από το quarto (τέταρτο). Κατ' άλλους προέρχεται από το cartuccia (γαλλικά cartouche), το φυσίγγιο πυροβόλου όπλου, το σώμα του στυλογράφου, ο κάλυκας σφαίρας ή μικρής οβίδας και γενικότερα μικρό σκεύος που προσομοιάζει με αυτά.

Η ιστορία της «Άγιας Νύχτας»

Η Άγια Νύχτα είναι ίσως το πιο γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι σ' όλο τον κόσμο. Εχει μια παράξενη δύναμη που φτάνει κατευθείαν στις καρδιές των ανθρώπων. Κατά καιρούς, η πατρότητά του αποδόθηκε στον Μότσαρτ, στον Χάιντν ή στον Μπετόβεν. Η αλήθεια είναι πως η Άγια Νύχτα δημιουργήθηκε από τους Γιόζεφ Μορ και Φραντς Γκρούμπερ, κι εψάλη για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 1818 στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο μικρό χωριό Όμπερντορφ της Αυστρίας. Ο Μορ είχε γράψει τους στίχους δύο χρόνια νωρίτερα. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1818 ζήτησε από τον Γκρούμπερ να συνθέσει μία μελωδία για να συνοδεύσει το τραγούδι με την κιθάρα του. Σύμφωνα με την παράδοση, το εκκλησιαστικό όργανο του ναού δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία, καθώς τα ποντίκια είχαν καταστρέψει κάποια εξαρτήματά του. Η ιστορία αυτή ήταν γνωστή, ωστόσο επιβεβαιώθηκε πολύ αργότερα, το 1995, όταν ανακαλύφθηκε μία παρτιτούρα που ανήκε στον Μορ, με τον Γκρούμπερ να υπογράφει τη σύνθεση. Στίχοι και μουσικοί όμως φαίνεται να γράφτηκαν μαζί, το 1816. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, η Άγια Νύχτα τραγουδήθηκε τα μεσάνυχτα εκείνων των Χριστουγέννων και μετά ξεχάστηκε. Το 1825 ένα επισκευαστής εκκλησιαστικών οργάνων ανακάλυψε την παρτιτούρα και «ξαναζωντάνεψε» το τραγούδι. Σήμερα, υπολογίζεται πως έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 300 γλώσσες. πηγή: www.sansimera.gr

Τα έχει τετρακόσια

Η φράση χρησιμοποιείται μεταφορικά για να περιγράψει κάποιον ο οποιος έχει τα λογικά του. Έχτι την ρίζα της στην εποχή όπου μανάδα μέτρησης του βάρους ήταν η ΟΚΑ. Μια πλήρης οκά είχε τετρακόσια δράμια. Άρα όταν λέμε ότι "... τα έχει τετρακόσια" εννοούμε ότι είναι πλήρης δεν του λείπει μυαλό.

Μυρίζω τα νύχια μου

Η φράση έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Κατά την διάρκεια μιας τελετουργίας, οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σ' ένα υγρό με βάση το δαφνέλαιο. Στην συνέχεια φέρνοντας τα χέρια κοντά στο πρόσωπο, ανέπνεαν τις αναθυμιάσεις του υγρού και μ' αυτό τον τρόπο έπεφταν σ' ένα είδος καταληψίας κατά την οποία προμάντευαν τα μελλούμενα.

Σε τρώει η μύτη σου, ξύλο θα φας

Στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν πως η φαγούρα, ήταν προειδοποίηση των θεών. Οι Σπαρτιάτες πίστευαν ότι τα παιδιά που αισθάνονταν φαγούρα στη μύτη τους, θα γινόντουσαν κακοί πολεμιστές. Έτσι, όταν έβλεπαν κανένα παιδί να ξύνει τη μύτη του, το τιμωρούσαν, για να μην την ξαναξύσει άλλη φορά, λέγοντάς του  «η μύτη σου σε τρώει, ξύλο θα φας».

Η ιστορία του Χριστουγεννιάτικου δέντρου

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει μια μεγάλη ιστορία και είναι το πιο διαδεδομένο έθιμο στους λαούς.

Οι πρώτοι που στόλισαν δέντρο ήταν οι Βίκινγκς. Οι Βίκινγκς χρησιμοποιούσαν δέντρο στις τελετές τους ως σύμβολο αναγέννησης, επίσης στην Αγγλία και τη Γαλλία οι Δρυίδες στόλιζαν βελανιδιές με διακοσμητικά, κεριά και φρούτα ως δείγμα λατρεία στους θεούς. Ακολούθησαν και άλλοι, όπως Κινέζοι, Εβραίοι και Αιγύπτιοι που έφτιαχναν στεφάνια και γιρλάντες για τα αειθαλή δέντρα που τα είχαν ως σύμβολα αιώνιας ζωής.

Οι ερευνητές πιστεύουν πως τα Σατουρνάλια είναι ο πρόδρομος των Χριστουγέννων. 

Τον 4ο μ.Χ αιώνα καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως η ημέρα της γέννησης του Χριστού και όλοι στόλιζαν δέντρα για τον εορτασμό του.

Ως σύμβολο καθιερώθηκε από τον Άγιος Βονιφάτιος τον 8ο αιώνα μ.Χ. Στη χώρα μας το έθιμο το έφεραν οι Βαυαροί και στην Ελλάδα για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα Ανάκτορα του Όθωνα το 1833.
Παλαιότερα στόλιζαν Χριστόξυλο στα χωριά της Βορείου Ελλάδος. Κάθε Χριστούγεννα έβαζαν ένα μεγάλο κούτσουρο από άγρια κερασιά, πεύκο ή ελιά στο τζάκι όπου θα έκαιγε για όλο το 12ήμερο των γιορτών από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα. 

Σύμφωνα με την παράδοση φέρνει καλοτυχία και κυρίως προστατεύει το σπίτι από τους καλικάντζαρους που μπαίνουν από τις καμινάδες και κλέβουν ή κάνουν ζημιές στο νοικοκυριό.

 

(πηγή : www.triavita.gr)